ΛΕΠΤΟ ΕΝΤΕΡΟ

Η πέψη και η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών γίνεται στο λεπτό έντερο. Οι υδατάνθρακες διασπώνται σε μονοσακχαρίτες, οι πρωτεΐνες σε αμινοξέα και το λίπος σε λιπαρά οξέα και γλυκερίνη. Η σπουδαιότερη πηγή ενζύμων είναι το πάγκρεας. Για να διασπασθεί το λίπος πρέπει να προηγηθεί γαλακτωματοποίηση του από τη χολή. Ο βλεννογόνος του λεπτού εντέρου έχει εξειδικευμένα επιθηλιακά κύτταρα για διάφορες λειτουργίες π.χ. παραγωγή βλέννας, για απορρόφηση, για παραγωγή «ιστικών ορμονών» που διεγείρουν την παγκρεατική έκκριση και προάγουν την περισταλτικότητα του εντέρου και της χοληδόχου κύστεως.Το λεπτό έντερο αρχίζει από τον πυλωρό και τελειώνει στο παχύ έντερο όπου σχηματίζει την ειλεοκολική βαλβίδα. Το λεπτό έντερο έχει μήκος 3-4 μέτρα και εύρος 3-5 cm . Τα τρία κύρια μέρη του λεπτού εντέρου είναι 1) το δωδεκαδάκτυλο, 2) η νήστιδα και 3) ο ειλεός. Τα όρια νήστιδας – ειλεού δεν είναι σαφή.Το δωδεκαδάκτυλο περιγράφει αγκύλη και προσκολλάται στο οπίσθιο κοιλιακό τοίχωμα, κάτω από το περιτόναιο το οποίο καλύπτει μόνο την πρόσθια επιφάνειά του (εκτός από την 1^η μοίρα του). Αντίθετα η νήστιδα και ο ειλεός περιβάλλονται από διπέταλη πτυχή του περιτοναίου, το μεσεντέριο, βρίσκονται μέσα στην περιτοναϊκή κοιλότητα όπου σχηματίζουν ευκίνητες εντερικές έλικες. Το παχύ έντερο περιβάλλει σαν πλαίσιο τις έλικες του λεπτού εντέρου.

Δωδεκαδάκτυλο

Αποτελεί την πρώτη μοίρα του λεπτού εντέρου. Αρχίζει από τον πυλωρό στο ύψος του Ο₁ σπονδύλου δεξιά και τελειώνει στην νηστιδοδωδέκαδακτυλική καμπή στο ύψος του Ο₂ σπονδύλου αριστερά. Κατά την πορεία του περιγράφει αγκύλη ανοιχτή προς τα πάνω και αριστερά (σχήματος « C ») και περιβάλλει την κεφαλή του παγκρέατος. Η πορεία αυτή του δωδεκαδακτύλου σαν αγκύλη παρεμποδίζει την παλινδρόμηση του περιεχομένου του εντέρου στο στόμαχο.Στο δωδεκαδάκτυλο διακρίνουμε 4 μοίρες : 1. η πρώτη ή άνω, 2. Η δεύτερη ή κατιούσα, 3. Η τρίτη ή οριζόντια και 4. Η τέταρτη ή ανιούσα. Η πρώτη μοίρα είναι διευρυσμένη και αποτελεί τον βολβό του 12/δακτύλου. Στο έσω τοίχωμα της δεύτερης (κατιούσας) μοίρας εκβάλλουν ο χοληδόχος και ο παγκρεατικός πόρος. Η νηστιδοδωδεκαδακτυλική καμπή αποτελεί γωνιώδη καμπή κατά την οποία το 12/δάκτυλο επανέρχεται στην περιτοναϊκη κοιλότητα.

Νήστιδα – Ειλεός.

Το ανώτερο 2/5 της ενδοπεριτοναϊκής μοίρας του λεπτού εντέρου αποτελούν τη νήστιδα και τα κατώτερα 3/5 αποτελούν τον ειλεό. Τα μέρη αυτά του λεπτού εντέρου περιβάλλονται τελείως από περιτόναιο, κρέμονται από το ελεύθερο χείλος του μεσεντερίου και σχηματίζουν τις έλικες του λεπτού εντέρου. Το μεσεντέριο είναι καθηλωμένο στο οπίσθιο κοιλιακό τοίχωμα με την ρίζα του μεσεντερίου.

Χιτώνες Τοιχώματος Λεπτού Εντέρου.

Το τοίχωμα του λεπτού εντέρου όπως και του υπόλοιπου γαστρεντερικού σωλήνα αποτελείται από τέσσερις χιτώνες οι οποίοι εκ των έσω προς τα έξω είναι  1.βλεννογόνος χιτώνας,2.υποβλεννογόνιος  χιτώνας,3.μυικός χιτώνας,4.ορογόνος χιτώνας

Αποτελείται από μονόστιβο κυλινδρικό επιθήλιο, χόριο και αδένες. Το εσωτερικό του λεπτού εντέρου εμφανίζει α) τις κυκλοτερές πτυχές ( Kerckring ), β) τις λάχνες και γ) τα λεμφοζίδια και τις πλάκες του Payer . Με τις πτυχές, τις λάχνες καθώς και τις μικρολάχνες που φαίνονται μόνο με το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο αυξάνεται η επιφάνεια του εντέρου και έτσι διευκολύνεται η πέψη και η απορρόφηση. Οι πτυχές και οι λάχνες ελαττώνονται σε αριθμό και μέγεθος στα κατώτερα τμήματα του λεπτού εντέρου.Οι κυκλοτερείς πτυχές του Kerckring είναι ημικυκλικές προσεκβολές (γύρω στο 1 cm ) του βλεννογόνου και του υποβλεννογόνιου χιτώνα μέσα στον αυλό του εντέρου και ο αριθμός τους κυμαίνεται μεταξύ 700 και 800. Οι πτυχές αυτές είναι περισσότερες στην νήστιδα ενώ στο τέλος του ειλεού εξαφανίζονται. Με τις πτυχές αυξάνεται η επιφάνεια του βλεννογόνου κατά 1/3 περίπου, επιβραδύνεται το πέρασμα των τροφών και έτσι γίνεται καλύτερα η πέψη.Οι λάχνες είναι προσεκβολές του επιθηλίου και του χορίου του βλεννογόνου σε σχήμα φύλλου ή δακτύλου. Έχουν ύψος 1 mm και διάμετρο 0,1 mm περίπου. Υπάρχουν περίπου 40 λάχνες ανά mm ² γεγονός που δίνει στο βλεννογόνο βελούδινη όψη και αυξάνει την επιφάνειά του 5-6 φορές. Μεταξύ των λαχνών σχηματίζονται οι κρύπτες του Lieberkuhn . Εξωτερικά κάθε λάχνη καλύπτεται από επιθηλιακά κύτταρα που διακρίνονται σε εκκριτικά και απορροφητικά. Τα εκκριτικά κύτταρα διακρίνονται σε λαγηνοειδή κύτταρα που παράγουν βλέννα η οποία εφυγραίνει το περιεχόμενο του εντέρου, το καθιστά ολισθηρό και έτσι προστατεύεται ο βλεννογόνος και σε κοκκιώδη κύτταρα που παράγουν ορμόνες (ιστικές ορμόνες). Το απορροφητικό επιθήλιο έχει ψηκτροειδή παρυφή λόγω της παρουσίας μικρολαχνών και εμφανίζει μεγάλη απορροφητική ικανότητα. Κάτω από το επιθήλιο στο συνδετικό ιστό της λάχνης (χόριο) υπάρχει δίκτυο τριχοειδών αγγείων (αρτηριοφλεβικές αναστομώσεις) και οι απορροφούμενες θρεπτικές ουσίες (αμινοξέα – σάκχαρο – λιπαρά οξέα και γλυκερίνη) μεταφέρονται με το πυλαιό φλεβικό σύστημα στο ήπαρ. Μεταξύ των αιμοφόρων αγγείων υπάρχει ένα λεμφαγγείο που μεταφέρει το χυλό που απορροφάται από το έντερο. Τα λιπαρά οξέα στο βλεννογόνο ανασυντίθενται σε τριγλυκερίδια τα οποία δια της λεμφικής οδού μέσω του μείζωνος θωρακικού πόρου φέρονται στην κυκλοφορία.Τα λεμφοζίδια ανήκουν στο λεμφικό σύστημα και αποτελούνται από μεγάλα λεμφοκύτταρα. Τα λεμφοζίδια του λεπτού εντέρου βρίσκονται είτε μεμονωμένα (μονήρη) είτε σχηματίζουν ομάδες (πλάκες Payer ).

ΠΑΧΥ ΕΝΤΕΡΟ

Η κυρία ενέργεια του παχέος εντέρου είναι η επαναρρόφηση του νερού και των ηλεκτρολυτών που εισήλθαν στο έντερο με τα πεπτικά υγρά. Το παχύ έντερο περιέχει άπεπτα υπολείμματα των τροφών που αποσυντίθενται με την επίδραση βακτηριδίων. Το παχύ έντερο έχει μήκος περίπου 1 μέτρο. Αρχίζει από την ειλεοκολική ή ειλεοτυφλική βαλβίδα και τελειώνει στον πρώκτό. Κατά την πορεία του σχηματίζει μια στεφάνη ανοιχτή προς τα κάτω μέσα στην οποία βρίσκονται οι έλικες του λεπτού εντέρου. Το παχύ έντερο διαιρείται σε τρεις μοίρες 1) το τυφλό με την σκωληκοειδή απόφυση, 2) το κόλο με 4 μέρη (ανιόν-εγκάρσιο-κατιόν και σιγμοειδές) και 3) το ορθό.Το τυφλό από το οποίο κρέμεται η σκωληκοειδής απόφυση, βρίσκεται στο δεξιό λαγόνιο βόθρο και χωρίζεται από το ανιόν κόλο με την εμφύτευση του ειλεού (ειλεοκολική βαλβίδα). Το ανιόν κόλο πορεύεται δεξιά προς τα άνω μέχρι το ήπαρ όπου ανακάμπτει προς τα αριστερά και σχηματίζοντας τη δεξιά κολική καμπή μεταβαίνει στο εγκάρσιο κόλο. Αυτό φέρεται οριζόντια κάτω από το στόμαχο μέχρι το σωλήνα και εκεί ανακάμπτει πάλι προς τα κάτω σχηματίζοντας την αριστερή κολική καμπή και μεταβαίνει στο κατιόν κόλο.Το κατιόν κόλο πορεύεται προς τα κάτω και πίσω κατά μήκος του αριστερού πλαγίου της κοιλιακής χώρας, όπου μεταβαίνει στο σιγμοειδές. Το σιγμοειδές κόλο πορεύεται αρχικά στον αριστερό λαγόνιο βόθρο και μετά εισέρχεται στην ελάσσονα πύελο σχηματίζοντας αγκύλη σαν « S ». Στο ύψος του Ι₂-Ι₃ σπονδύλου μεταβαίνει στο ορθό ή απευθυσμένο που καταλήγει στον πρωκτό.

Χαρακτηριστικά του παχέος εντέρου.

Οι μυϊκές ίνες της έξω επιμήκους στιβάδος περιορίζονται σε τρεις επιμήκης ταινίες πλάτους 1 cm κάθε μία τις κολικές ταινίες (ελεύθερη – μεσοκολική – επιπλοϊκή). Η μεσοκολική χρησιμεύει στην πρόσφυση του εγκάρσιου μεσόκολου. Η επιπλοϊκή χρησιμεύει για την πρόσφυση του μείζονος επιπλόου.Το παχύ έντερο παρουσιάζει επίσης τα εκκολπώματα που χωρίζονται μεταξύ τους με κυκλοτερείς περισφίγξεις οι οποίες προβάλλουν στο εσωτερικό και σχηματίζουν τις μηνοειδείς πτυχές.Κατά μήκος των κολικών ταινιών υπάρχουν οι επιπλοϊκές αποφύσεις οι οποίες είναι προσεκβολές του περιτοναίου γεμάτες λίπος.

Περιτόναιο.

Το ανιόν και το κατιόν κόλο βρίσκονται οπισθοπεριτοναϊκά γιατί καλύπτονται από περιτόναιο μόνο από μπροστά και τα πλάγια. Το τυφλό με την σκωληκοειδή απόφυση, το εγκάρσιο κόλο και το σιγμοειδές βρίσκονται μέσα στην περιτοναϊκή κοιλότητα. Το ορθό καλύπτεται μόνο κατά το άνω τμήμα μπροστά με περιτόναιο.

Βλεννογόνος παχέως εντέρου.

Στο παχύ έντερο δεν υπάρχουν λάχνες. Οι κρύπτες είναι μικρές και βαθιές και το επιθήλιό τους αποτελείται από λαγηνοειδή κύτταρα που παράγουν βλέννα. Το υπόλοιπο επιθήλιο εμφανίζει ψηκτροειδή παρυφή με μικρολάχνες που έχουν τεράστια απορροφητική ικανότητα σε νερό. Υπάρχουν επίσης μονήρη λεμφοζίδια.

Τυφλό και Ειλεοτυφλική Βαλβίδα.

Το τυφλό εμφανίζεται σαν τυφλός διευρυσμένος θύλακος του παχέος εντέρου και έχει μήκος 6-8 cm . Βρίσκεται στο δεξιό λαγόνιο βόθρο κοντά στο πρόσθιο κοιλιακό τοίχωμα.Η τελική μοίρα του ειλεού εισδύει στο τυφλό σαν στρογγυλή προβολή σχηματίζοντας την ειλεοκολική ή ειλεοτυφλική βαλβίδα. Στο σχηματισμό της ειλεοκολικής βαλβίδας συμμετέχουν ο βλεννογόνος, ο υποβλεννογόνιος και η κυκλοτερής μυϊκή στιβάδα που εμφυτεύονται μέσα στο παχύ έντερο. Η ειλεοκολική βαλβίδα μπορεί ενεργητικά να μεταβάλλει το σχήμα της σαν σφιγητήρας. Ο σφιγητήρας ανοίγει περιοδικά και επιτρέπει τη διεύλεση του εντερικού περιεχομένου στο παχύ έντερο ενώ παρεμποδίζεται η παλινδρόμησή του.

Σκωληκοειδής Απόφυση.

Εκφύεται από το τυφλό μεταξύ έσω και οπισθίου τοιχώματος από το σημείο απ’ όπου αρχίζουν οι κολικές ταινίες. Το μήκος της κυμαίνεται από 2 μέχρι 20 cm και η διάμετρός της μεταξύ 0,5-1 cm . Ακολουθώντας την πορεία μιας ή δύο κολικών ταινιών ο χειρουργός μπορεί να εντοπίσει την έκφυση της σκωληκοειδούς απόφυσης. Η σκωληκοειδής απόφυση περιβάλλεται από περιτόναιο που λέγεται μεσεντερίδιο της σκωληκοειδούς και περιέχει την αρτηρία και την φλέβα της σκωληκοειδούς.Η θέση της σκωληκοειδούς απόφυσης εμφανίζει πολλές παραλλαγές ώστε δύσκολα μπορεί κανείς να μιλήσει για φυσιολογική θέση της σκωληκοειδούς. Η σκωληκοειδής απόφυση μπορεί να καταλαμβάνει τις εξής θέσεις :

Προβολή της σκωληκοειδούς απόφυσης στο κοιλιακό τοίχωμα.

Σε φυσιολογική θέση η έκφυση της σκωληκοειδούς προβάλλεται στο μέσο της γραμμής που φέρεται μεταξύ της προσθίας άνω λαγόνιας άκανθας και του ομφαλού (σημείο Mac Burney ). Σε λαγονοπυελική θέση η κορυφή της σκωληκοειδούς προβάλλεται μεταξύ μέσου και δεξιού τριτημορίου γραμμής που ενώνει τις δύο πρόσθιες άνω λαγόνιες άκανθες (σημείο Lanz ).

Υφή σκωληκοειδούς.

Ο βλεννογόνος της εμφανίζει κρύπτες χωρίς λάχνες. Αποτελεί μέρος του ανοσολογικού συστήματος (αμυγδαλή της κοιλιάς) και ο βλεννογόνος της είναι γεμάτος λεμφοζίδια. Σαν όργανο του αμυντικού συστήματος αντιδρά πολλές φορές υπερβολικά σε φλεγμονές, με κίνδυνο διαπύησης και ρήξης του τοιχώματός της. Η στένωση του αυλού της δημιουργείται από την υπερτροφία των λεμφοζιδίων.