ΗΠΑΡ

Το ήπαρ και το πάγκρεας αποτελούν τους δύο μεγαλύτερους αδένες του πεπτικού συστήματος.Το ήπαρ με βάρος περίπου 2.000 gr , είναι ο μεγαλύτερος μεικτός αδένας του σώματος. Το ήπαρ μπορεί να χαρακτηριστεί σαν πολύπλοκο χημικό εργαστήριο, μέσα στο οποίο μετά από πολυσύνθετη χημική εργασία, παράγονται τα εκκρίματά του. Το εξωκρινές προϊόν του ήπατος είναι η χολή. Τα άλατα των χολικών οξέων που περιέχονται στην χολή χρησιμεύουν για την γαλακτοποίηση και έτσι την πέψη των λιπών στο έντερο. Οι χολοχρωστικές σχηματίζονται από την χολεθρίνη που είναι προϊόν της αίμης χωρίς σίδηρο και προέρχονται από τα καταστρεφόμενα ερυθροκύτταρα.Η χολή που παράγεται από το ήπαρ, αθροίζεται στην χοληδόχο κύστη, από όπου μεταφέρεται στο 12/δάκτυλο ανάλογα με τις ανάγκες.Η πιο σημαντική λειτουργία του ήπατος, είναι η συμμετοχή του στο μεταβολισμό των υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λιπών (το μεγαλύτερο μεταβολικό όργανο του σώματος) και έτσι εξηγείται και η πληθώρα των αγγείων του.Περίπου 1,5 l αίματος περνούν κάθε λεπτό από το ήπαρ.Το ήπαρ είναι εξαιρετικά ευαίσθητο στις κακώσεις και εύκολα μπορεί να υποστεί ρήξη του μαλακού του παρεγχύματος. Περιβάλλεται από κάψα συνδετικού ιστού (κάψα Glisson ).

Μορφή και θέση του ήπατος.

Το ήπαρ βρίσκεται στο άνω μέρος της κοιλίας, στο δεξιό υποχόνδριο και προς τα αριστερά εκτείνεται στο επιγάστριο μέχρι το αριστερό υποχόνδριο.Το ήπαρ στον υγιή ζωντανό άνθρωπο, έχει χρώμα ερυθρό-καστανό και μαλακή σύσταση. Το σχήμα του ήπατος μοιάζει με εγκάρσια τριγωνική πυραμίδα. Η κορυφή της πυραμίδας κατευθύνεται προς τα αριστερά, η δε αποστρογγυλωμένη βάση, βρίσκεται κάτω από την πλευρική μοίρα του διαφράγματος.Το πρόσθιο χείλος του ήπατος, φέρεται προς τα έξω κατά μήκος του πλευρικού τόξου.Στο ήπαρ διακρίνουμε δύο επιφάνειες, την άνω ή διαφραγματική και την κάτω ή σπλαγχνική. Το ήπαρ περιβάλλεται από περιτόναιο, εκτός από το τμήμα που έρχεται σε επαφή με το τενόντιο κέντρο του διαφράγματος (γυμνή επιφάνεια ήπατος).

Διαφραγματική επιφάνεια.

Η γυμνή επιφάνεια του ήπατος αφορίζεται από τις ανακάμψεις του τοιχωματικού στο περισπλάχνιο περιτόναιο, τα οποία συναντώνται στα δύο άκρα τους και σχηματίζουν το δεξιό και αριστερό τρίγωνο σύνδεσμο του ήπατος.Το πρόσθιο πέταλο ανακάμπτει προς τα εμπρός επί της άνω επιφάνειας του ήπατος και σχηματίζει το δρεπανοειδή σύνδεσμο. Ο δρεπανοειδής σύνδεσμος διαιρεί τη διαφραγματική επιφάνεια σε δεξιό και αριστερό ηπατικό λοβό. Ο δρεπανοειδής σύνδεσμος προσφύεται στην οπισθία επιφάνεια του προσθίου κοιλιακού τοιχώματος μέχρι τον ομφαλό και περιέχει το στρογγυλό σύνδεσμο του ήπατος (αποφραχθείσα αρ. ομφαλική φλέβα του εμβρύου).Η κάτω κοίλη φλέβα διέρχεται πίσω από τη γυμνή επιφάνεια του ήπατος.

Σπλαχνική επιφάνεια.

Η πύλη του ήπατος συνδέει δύο οβελιαίες αύλακες της κάτω επιφάνειας του ήπατος και σχηματίζεται το σχήμα Η.Στην αρ. οβελιαία αύλακα μπροστά παρατηρούμε τον στρογγυλό σύνδεσμο του ήπατος. Η δεξιά οβελιαία αύλακα, σχηματίζει μπροστά τον κυστικό βόθρο που φιλοξενεί την χοληδόχο κύστη. Στο πίσω μέρος της αύλακας είναι η κάτω κοίλη φλέβα. Μεταξύ των δύο αυλακών μπροστά από την πύλη του ήπατος σχηματίζεται ο τετράπλευρος λοβός του ήπατος και πίσω ο κερκοφόρος λοβός.

Στήριξη ήπατος

α) Δρεπανοειδής σύνδεσμος

β) Στεφανιαίος σύνδεσμος (φέρεται εγκάρσια στην άνω επιφάνεια του ήπατος)

γ) Τρίγωνος σύνδεσμος (αποτελούν τα πέρατα του στεφανιαίου συνδέσμου)

δ) ελάσσον επίπλουν ή ηπατογαστρικός σύνδεσμος.

Η κάψα του Glisson η οποία περιβάλλει το ήπαρ κάτω από το περισπλάγχνιο πέταλο του περιτοναίου, εκπέμπει μέσα στο παρέγχυμα του ήπατος προσεκβολές που σχηματίζουν ένα δίκτυο χαλαρού συνδετικού ιστού (έλυτρα Glisson ). Κάθε ένα από τα έλυτρα περιβάλλει κλάδο της ηπατικής αρτηρίας, κλάδο της πυλαίας φλέβας, ένα χοληφόρο πόρο και λεμφαγγεία. Στα μεσοδιαστήματα του δικτύου υπάρχουν τα επιθηλιακά κύτταρα του ήπατος που σχηματίζουν τα ηπατικά λόβια. Κάθε ηπατικό λόβιο διελαύνεται από την κεντρική φλέβα. Οι κεντρικές φλέβες αφού δεχθούν το αίμα της πυλαίας φλέβας, εκβάλλουν στις εμβόλιμες φλέβες εν συνεχεία στις υπολόβιες και μετά σχηματίζουν τις ηπατικές φλέβες.Το ηπατικό λόβιο έχει σχήμα πυραμίδας με πολυγωνική επιφάνεια και η διάμετρός του είναι 1-2 mm και το μήκος του 2 mm .Μεταξύ των λοβίων υπάρχουν μεσολόβια διαστήματα (σχισμοειδή) που περιέχουν αιμοφόρα τριχοειδή των οποίων οι κλάδοι εισέρχονται μέσα στο ηπατικό λόβιο μεταφέροντας αίμα από την πυλαία φλέβα και αρτηριακό αίμα της ηπατικής αρτηρίας στα κολποειδή τριχοειδή του ηπατικού λοβίου.Οι γωνίες των μεσολοβίων διαστημάτων που είναι ευρύτερες διελαύνεται από την λεγόμενη πυλαία τριάδα του Glisson (κλάδος ηπατικής αρτηρίας–κλάδος πυλαίας φλέβας-χοληφόρος πόρος).Στο κέντρο του λοβίου υπάρχει η κεντρική φλέβα.

Εξωηπατικοί Χοληφόροι Οδοί και Χοληδόχος Κύστη.

Η χολή φθάνει στην 2^η μοίρα του 12/δακτύλου με την εξωηπατική χοληφόρο οδό.Ο δεξιός και αριστερός ηπατικός πόρος συνενούμενος στις πύλες του ήπατος σχηματίζουν τον κοινό ηπατικό πόρο μήκους 4-6 cm . Ο κυστικός πόρος 3-4 cm εκφύεται από την χοληδόχο κύστη και συνενώνεται με τον κοινό ηπατικό πόρο. Από την συνένωση αυτή σχηματίζεται ο χοληδόχος πόρος μήκους 6-8 cm , που δια μέσου του ηπατοδωδεκαδακτυλικού συνδέσμου καταλήγει στο πίσω μέρος του έσω τοιχώματος της 2^ης μοίρας του 12/δακτύλου, όπου στο 77% των περιπτώσεων εκβάλλει μαζί με τον παγκρεατικό πόρο στην μείζονα δωδεκαδακτυλική θηλή (φύμα του Vater ). Σε 50% των περιπτώσεων οι δύο πόροι σχηματίζουν κοινή ηπατοπαγκρεατική λήκυθο. Κάθε πόρος προτού έλθει στην λήκυθο έχει σφιγκτήρα μυ. Η ίδια η λήκυθος κλείνει με δικό της σφιγκτήρα μυ (σφιγκτήρας του Oddi ).

Χοληδόχος κύστη.

Έχει μορφή αχλαδιού μήκους 8-12 cm , πλάτους 4-5 cm και χωράει 30-80 ml υγρού. Η λειτουργία της συνιστάται στην συλλογή και συμπύκνωση της χολής.Βρίσκεται στο κυστικό βόθρο της κάτω επιφάνειας του ήπατος με το οποίο συνδέεται με συνδετικό ιστό. Ο πυθμένας της κύστεως όταν είναι πολύ γεμάτη προβάλλει από το κάτω χείλος του ήπατος και ακουμπάει κατευθείαν στο πρόσθιο κοιλιακό τοίχωμα.

Ροή της χολής.

Η πορεία της χολής στις χοληφόρους οδούς ελέγχεται ακτινογραφικά με την χορήγηση από το στόμα η ενδοφλέβια σκιαγραφικής ουσίας που απεκκρίνεται από το ήπαρ.Η διάνοιξη του σφιγκτήρα του Oddi και η κένωση της χοληδόχου κύστης ελέγχονται από ορμονικούς μηχανισμούς.Παλινδρόμηση χολής μέσα στο παγκρεατικό πόρο είναι παθολογική κατάσταση και οδηγεί σε βαριά παγκρεατίτιδα και νέκρωση του παγκρέατος.