ΣΤΟΜΑΧΟΣ

Οι καταπινόμενες τροφές διασπώνται χημικά στο στόμαχο με την επίδραση του γαστρικού υγρού. Το γαστρικό υγρό περιέχει πρωτεϊνολυτικά ένζυμα, υδροχλωρικό οξύ και βλέννα. Ο παραγόμενος γαστρικός χυμός προωθείται κατά διαστήματα προς το 12/δάκτυλο.Ο στόμαχος βρίσκεται στην άνω κοιλία, κάτω από τον αριστερό θόλο του διαφράγματος,εμφανίζει θόλο, σώμα και πυθμένα καθώς και δύο στόμια, καρδιακό (οισοφαγικό) και πυλωρικό (δωδεκαδακτυλικό). Επίσης έχει δύο επιφάνειες, πρόσθια και οπίσθια καθώς και δύο τόξα, το μείζον και το ελάσσον. Το μείζον τόξο παρουσιάζει την καρδιακή εντομή που είναι το όριο οισοφάγου και θόλου του στομάχου και αντιστοιχεί στην βαλβίδα που κλείνει το καρδιακό στόμιο από τον οισοφάγο. Το ελάσσον τόξο εμφανίζει τη γωνιαία εντομή μέσω της οποίας το σώμα του στομάχου μεταβαίνει στον πυλωρικό σωλήνα. Στο πυλωρικό άκρο του στομάχου υπάρχει μια κυκλική πτυχή που λέγεται πυλωρική στο εσωτερικό της οποίας αντιστοιχεί η πυλωρική βαλβίδα.Μέρη στομάχου : ο στόμαχος διαιρείται σε δύο κύρια μέρη, τον ιδίως στόμαχο και τον πυλωρικό στόμαχο. Ο ιδίως στόμαχος υποδιαιρείται στο θόλο και το σώμα. Ο πυλωρικός στόμαχος υποδιαιρείται στο πυλωρικό άντρο και τον πυλωρικό σωλήνα. Η χωρητικότητα του στομάχου ανέρχεται σε 1.200-1.600 cm³ . Ο βλεννογόνος του παρουσιάζει μερικές μόνιμες πτυχές κατά μήκος του ελάσσονος τόξου μέχρι του πυλωρικού στομίου (γαστρική οδός), μέσα από τις οποίες περνάνε τα υγρά όταν ο στόμαχος είναι γεμάτος. Εκτός από αυτές υπάρχουν και πολλές άλλες πτυχές (εγκάρσιες – λοξές – επιμήκης).

ΠΕΡΙΤΟΝΑΙΟ.

Αποτελεί ένα μεγάλο ορογόνο υμένα που επενδύει τα κοιλιακά τοιχώματα και περιβάλλει τα περισσότερα σπλάχνα της κοιλιάς και έτσι διευκολύνει την ολίσθηση των οργάνων της περιτοναϊκής κοιλότητας μεταξύ τους κατά τις κινήσεις τους. Η περιτοναϊκή κοιλότητα περιέχει περί τα 50 cm³ ορώδους υγρού για να υγραίνονται οι προστριβόμενες επιφάνειες. Το περιτόναιο αποτελείται από δύο πέταλα : α) το περίτονο ή τοιχωματικό (που καλύπτει από μέσα το κύτος της κοιλιάς) και β) το περισπλάχνιο που ανακάμπτει από το τοιχωματικό πέταλο επάνω στα διάφορα σπλάχνα ώστε να τα καλύπτει και να τα στηρίζει. Ανάμεσα στα δύο πέταλα σχηματίζεται σχισμοειδής χώρος που ονομάζεται περιτοναϊκή κοιλότητα. Στις θέσεις όπου το τοιχωματικό ανακάμπτει στο περισπλάχνιο πέταλο που περιβάλλει τελείως κάποιο όργανο δημιουργούνται διπέταλες πτυχές π.χ. μεσεντέριο και περιέχουν τα αγγεία και τα νεύρα αυτών των οργάνων. Οι διπέταλες αυτές πτυχές αποτελούν τους συνδέσμους αυτών των οργάνων.Οι σύνδεσμοι του στομάχου είναι : α) ο γαστροσπληνικός, β) ο φρενοσπληνικός, γ) ο ηπατογαστρικός και δ) ο γαστροκολικός σύνδεσμος.

Στήριξη του στομάχου

Ο στόμαχος στηρίζεται στη θέση του προς τα πάνω με τον οισοφάγο, προς τα κάτω με την κατιούσα μοίρα του 12/δακτύλου και από παρακείμενα όργανα.Στην στήριξή του συμβάλλουν και οι εξής πτυχές του περιτοναίου :

α) Το ελάσσον επίπλουν ή υπατογαστρικός σύνδεσμος (μεταξύ πυλών ήπατος και ελάσσονος τόξου στομάχου).

β) Το μείζον επίπλουν (από το μείζον τόξο στομάχου κρέμεται μπροστά από το λεπτό έντερο)

γ) Ο γαστροφρενικός σύνδεσμος (μεταξύ θόλου του στομάχου και του διαφράγματος)

δ) Ο γαστροσπληνικός σύνδεσμος (μεταξύ του θόλου και των πυλών του σπλήνα)

Μυϊκός Χιτώνας Στομάχου.

Ο μυϊκός είναι ο κινητικός χιτώνας του στομάχου και αποτελείται από λείες μυϊκές ίνες. Όπως και στο έντερο οι μυϊκές ίνες είναι διατεταγμένες σε δύο κύριες στιβάδες την έσω (κυκλοτερή) και την έξω (επιμήκη). Ο στόμαχος όμως έχει και μια τρίτη ατελή μυϊκή στιβάδα την λοξή (εσωτερικά) που βρίσκεται μόνο κατά το σώμα και την καρδιά του στομάχου.Ο αυλός του κενού στομάχου είναι στενός. Ακτινογραφικά ή ακτινοσκοπικά φαίνεται προς το θόλο του στομάχου κάτω από το διάφραγμα ή γαστρική φυσαλίδα που οφείλεται στον καταπινόμενο αέρα.

Ανάλογα με το βαθμό του μυϊκού τόνου του στομάχου και την σωματική διάπλαση του ατόμου, διακρίνουμε τρεις κύριους τύπους στομάχου :

α) ο ορθοτονικός σχήματος « J » που είναι ο πιο συνηθισμένος.

β) ο υποτονικός είναι ο πιο συνηθισμένος στις γυναίκες και φθάνει προς τα κάτω μέχρι του Ο₄ σπόνδυλο.

γ) ο υπερτονικός ή εγκάρσιος (σαν κέρατο βοδιού) δεν σχηματίζει γωνιαία εντομή.   

Βλεννογόνος Στομάχου.

Παράγει το πρωτεϊνολυτικό ένζυμο πεψιγόνο το οποίο με την επίδραση του υδροχλωρικού οξέος ( HCl) του στομάχου μετατρέπεται σε πεψίνη. Επίσης από το γαστρικό βλεννογόνο παράγεται ο ενδογενής παράγοντας που συντελεί στην απορρόφηση της βιταμίνης Β₁₂.Ο βλεννογόνος αποτελείται από μονόστιβο κυλινδρικό επιθήλιο, χόριο και αδένες. Οι αδένες είναι οι ιδίως γαστρικοί, οι καρδιακοί και οι πυλωρικοί. Αποτελούνται από δύο ειδών κύτταρα, τα θεμέλια που εκκρίνουν την πεψίνη και τα καλυπτήρια που εκκρίνουν το υδροχλωρικό οξύ. Εκτός από αυτούς τους αδένες υπάρχουν και βλεννογόνοι αδένες που βρίσκονται σε όλη την έκταση του στομάχου.Τα επιθηλιακά κύτταρα του γαστρικού βλεννογόνου εκκρίνουν βλέννα που προστατεύει το επιθήλιο από την αυτοπεψία.

Στο πάγκρεας έχουν συνενωθεί δύο όργανα, ένας εξωκρινής αδένας (πεπτικός αδένας) και ένας ενδοκρινής αδένας (τα νησίδια).Η παγκρεατική έκκριση ενεργοποιείται αρχικά με νευρικό ερέθισμα, μετά με την πλήρωση του στομάχου και τέλος από ορμόνες που εκκρίνονται από το 12/δάκτυλο.Το πάγκρεας έχει χρώμα καστανόφαιο, σχήμα σφύρας της οποίας το λεπτό άκρο φέρεται προς τα αριστερά. Έχει μήκος 14-18 cm, ζυγίζει 65-80 gr και βρίσκεται πίσω από το οπίσθιο τοιχωματικό περιτόναιο στο επίπεδο του Ο₂ σπονδύλου.Στο πάγκρεας διακρίνουμε κεφαλή, σώμα και ουρά. Η πλατιά κεφαλή του παγκρέατος εφαρμόζει στο κοίλο μέρος της αγκύλης του 12/δακτύλου, δεξιά της σπονδυλικής στήλης.Το κάτω μέρος της κεφαλής σχηματίζει την αγκιστροειδή απόφυση, που περιβάλλει τα μεσεντέρια αγγεία (άνω μεσεντέρια αρτηρία και φλέβα) που κατεβαίνουν πίσω από την κεφαλή.Το σώμα του παγκρέατος σχηματίζει μπροστά από την σπονδυλική στήλη το επιπλοϊκό φύμα, μέσα στον επιπλοϊκό θύλακο. Ύστερα φέρεται προς τα αριστερά και κοντά στην πύλη του σπλήνα μεταπίπτει στην ουρά του παγκρέατος.Το πάγκρεας περιβάλλεται από λεπτότατη κάψα συνδετικού ιστού και χωρίζεται σε λόβια.Ο εκφορητικός πόρος του παγκρέατος, (παγκρεατικός πόρος), έχει διάμετρο 2 mm και διατρέχει όλο το μήκος του αδένα. Δέχεται πολυάριθμους βραχείς πόρους από τα λόβια του παγκρέατος.Στο 77% των περιπτώσεων ο παγκρεατικός πόρος εκβάλλει από κοινού με το χοληδόχο πόρο στην μείζονα θηλή του 12/δάκτυλου (φύμα του Vater ), στις δε υπόλοιπες περιπτώσεις, οι εκβολές των δύο πόρων βρίσκονται η μια δίπλα στην άλλη.

Υφή παγκρέατος.

Η εξωκρινής μοίρα του παγκρέατος («κοιλιακός σιελογόνος αδένας» των Γερμανών), είναι αμιγής ορογόνος αδένας και μοιάζει με την παρωτίδα.Το εξωκρινές παγκρεατικό υγρό παράγεται σε ποσότητα 2 λίτρων ημερησίως, εξουδετερώνει το όξινο γαστρικό υγρό και περιέχει προένζυμα για την αποδόμηση πρωτεϊνών, λιπών και υδατανθράκων.Η ενδοκρινής μοίρα του παγκρέατος (νησίδια του παγκρέατος) παράγουν δύο ορμόνες που ρυθμίζουν τα επίπεδα της γλυκόζης του αίματος και την είσοδό της στα κύτταρα. Η ινσουλίνη ρίχνει το επίπεδο της γλυκόζης του αίματος και ενισχύει την είσοδό της στα κύτταρα. Η γλυκαγόνη ανεβάζει το επίπεδό της γλυκόζης του αίματος, διεγείροντας ένζυμα του ήπατος για την εκ νέου παραγωγή γλυκόζης από πρωτεΐνες (νεογλυκογένεση).

ΜΕΙΖΟΝ ΚΑΙ ΕΛΑΣΣΟΝ ΕΠΙΠΛΟΥΝ.

Το ελάσσον επιπλούν αποτελεί διπέταλη περιτοναϊκή πτυχή που φέρεται μεταξύ της πύλης του ήπατος και του ελάσσονος τόξου του στομάχου καθώς και της πρώτης μοίρας του 12/δάκτυλου. Έτσι υποδιαιρείται στον ηπατογαστρικό και ηπατοδωδεκαδακτυλικό σύνδεσμο.Το μείζον επιπλούν είναι περιτοναϊκή πτυχή που περιέχει λίπος και κρέμεται από το μείζον τόξο του στομάχου προς το εγκάρσιο κόλο μπροστά από το λεπτό έντερο.

ΑΙΜΟΦΟΡΑ ΑΓΓΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΩ ΚΟΙΛΙΑΣ.

Η κοιλιακή αρτηρία με τους κλάδους της αιματώνει το στόμαχο, το σπλήνα, το ήπαρ, τμήμα του 12/δάκτυλου και τμήμα του παγκρέατος.Εκφύεται από την κοιλιακή αορτή, πολύ κοντά στο αορτικό τρήμα του διαφράγματος.Η κοιλιακή αρτηρία δίδει τους κλάδους : την κοινή ηπατική, την αρ. γαστρική και την σπληνική αρτηρία.Η κοινή ηπατική χορηγεί : τη γαστροδωδεκαδακτυλική, την άνω παγκρεατοδωδεκαδακτυλική και την δεξιά γαστρική αρτηρία.Η γαστροδωδεκαδακτυλική χορηγεί την δεξιά γαστρεπιπλοϊκή που αναστομώνεται στο μείζον τόξο του στομάχου με την αρ. γαστρεπιπλοϊκή αρτηρία (κλάδος σπληνικής).Η κοινή ηπατική αρτηρία συνεχίζει ως ιδίως ηπατική αρτηρία μέσα στον ηπατοδωδεκαδακτυλικό σύνδεσμο μέχρι την πύλη του ήπατος.Η σπληνική αρτηρία φέρεται οπισθοπεριτοναϊκά κατά μήκος του άνω χείλους του παγκρέατος μέχρι το σπλήνα στον οποίο διανέμεται.Χορηγεί παγκρεατικούς κλάδους και την αρ. γαστρεπιπλοϊκή αρτηρία.